گؤسترای گول اوزونی بلبل شیدا گولسون
گؤزلرین شوقی ایله نرگس شهلا گولسون
چیخ چمن سئیرینه بو حسنیله بو قامت ایله
گل سئوینسین گؤزلیم سرودل آرا گولسون

باشدان ایشلر ترسه گلدی، گولمه، گولمکدن کئچیب
چوخ یامان بیر درده دوشدوک دردی بیلمکدن کئچیب
باغ پوزولدو کند داغیلدی اؤلدو بولبول سولدو گول
شاختا چالدی باغلارین بارین، دریلمکدن کئچیب

1

آغ صاندیغیم آچیلدی

ایچیندن نور ساچیلدی

2

آیاغی یوخدور قاچیر

قانادی یوخدور اوچور

3

آرابا گئدر ایزی یوخ

یانار،یانار کوزو یوخ

4

بابامین بیر چوخاسی وار اون ایکی جیبی

جیبینین هر کونجونده اوتوز دویمه

هر دویمه نین بیر اوزو آغ ، بیر اوزو قارا

جاوابلار

1-      صبح چاغی

2-      بولود

3-      گونش

4-      ایل ، آی ، گون

گئدیرم اؤزگه یارین شمعینه پروانه اولام
سئوگیمه لاییق اولان دیلبره دیوانه اولام

بیلمه دین قدریمی سن ، چوخلی منه ظولم ائله دین
گئدیرم ای داش اورک من سنه بیگانه اولام

عاقیلیدیم سنین عشقینده بئله من دلی اولدوم
یوخدی ایمکان کی دؤنوب بیر داها فرزانه اولام

ایندی کی اوز چؤووروب طالع فرزانه لیغیم
گئدیرم من می ایچم ساکین میخانه اولام

منه لیلا گرک اولسون ، نه گوزل سئوملی یار
گئدیرم مجنونا تای عشقیده افسانه اولام

دئمه دیم بونلاری تا سن منه دوشمن اولاسان
بولگونن ایستییرم من کیمه جانانه اولام

خان ننه ، هایاندا قالدین
بئله باشیوا دولانیم

نئجه من سنی ایتیردیم !
دا سنین تایین تاپیلماز

سن اؤلن گون ، عمه گلدی
منی گتدی آیری کنده

من اوشاق ، نه آنلایایدیم ؟
باشیمی قاتیب اوشاقلار

نئچه گون من اوردا قالدیم
قاییدیب گلنده ، باخدیم

یئریوی ییغیشدیریبلار
نه اؤزون ، و نه یئرین وار

« هانی خان ننه م ؟ » سوروشدوم
دئدیلر کی : خان ننه نی

آپاریبلا کربلایه
کی شفاسین اوردان آلسین

سفری اوزون سفردیر
بیرایکی ایل چکر گلینجه

نئجه آغلارام یانیخلی
نئچه گون ائله چیغیردیم

کی سه سیم ، سینم توتولدو
او ، من اولماسام یانیندا

اؤزی هئچ یئره گئده نمه ز
بو سفر نولوبدو ، من سیز

اؤزو تک قویوب گئدیبدیر ؟
هامیدان آجیق ائده ر کن

هامییا آجیقلی باخدیم
سونرا باشلادیم کی : منده

گئدیره م اونون دالینجا
دئدیلر : سنین کی تئزدیر

امامین مزاری اوسته
اوشاغی آپارماق اولماز

سن اوخی ، قرآنی تئز چیخ
سن اونی چیخینجا بلکه گله خان ننه سفردن

ته له سیک روانلاماقدا
اوخویوب قرآنی چیخدیم

کی یازیم سنه : گل ایندی
داها چیخمیشام قرآنی

منه سوقت آل گلنده
آما هر کاغاذ یازاندا

آقامین گؤزو دولاردی
سنده کی گلیب چیخمادین

نئچه ایل بو اینتظارلا
گونی ، هفته نی سایاردیم

تا یاواش – یاواش گؤز آچدیم
آنلادیم کی ، سن اؤلوبسن !

بیله بیلمییه هنوزدا
اوره گیمده بیر ایتیک وار

گؤزوم آختارار همیشه
نه یاماندی بو ایتیکلر

خان ننه جانیم ، نولیدی
سنی بیرده من تاپایدیم

او آیاقلار اوسته ، بیرده
دؤشه نیب بیر آغلایایدیم

کی داها گئده نمییه یدین
گئجه لر یاتاندا ، سن ده

منی قوینونا آلاردین
نئجه باغریوا باساردین

قولون اوسته گاه سالاردین
آجی دونیانی آتارکن

ایکیمیز شیرین یاتاردیق
یوخودا ( لولی ) آتارکن

سنی من بلشدیره ردیم
گئجه لی ، سو قیزدیراردین

اؤزووی تمیزلیه ردین
گئنه ده منی اؤپه ردین

هئچ منه آجیقلامازدین
ساواشان منه کیم اولسون

سن منه هاوار دوراردین
منی ، سن آنام دؤیه نده

قاپیب آرادان چیخاردین
ائله ایستیلیک او ایسته ک

داها کیمسه ده اولورمو ؟
اوره گیم دئییر کی : یوخ – یوخ

او ده رین صفالی ایسته ک
منیم او عزیزلیغیم تک

سنیله گئدیب ، توکندی
خان ننه اؤزون دئییردین

کی : بهشت ده ، الله
وئره جه ک نه ایستیور سن

بو سؤزون یادیندا قالسین
منه قولینی وئریبسه ن

ائله بیر گونوم اولورسا
بیلیرسن نه ایستیه رم من ؟

سؤزیمه درست قولاق وئر :
سن ایله ن اوشاخلیق عهدین

خان ننه آمان ، نولیدی
بیر اوشاخلیغی تاپایدیم

بیرده من سنه چاتایدیم
سنیلن قوجاقلاشایدیم

سنیلن بیر آغلاشایدیم
یئنیدن اوشاق اولورکن

قوجاغیندا بیر یاتایدیم
ائله بیر بهشت اولورسا

داها من اؤز الله هیمدان
باشقا بیر شئی ایسته مزدیم

آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی
دوز یولوندان آزان آغلاتدی منی

گؤردوم حسرتدی همالر سوموگه
ایشله ییر شاختا سوموکدن ایلیگه
دوزوموزده اه ییلیر ایری لیگه
قالدی قانماز ، قانان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

تک صبیر گلدی دئدیم ایش دوزه له ر
قار گئده ر ، زور ارییه ر ، یاز دا گله ر
نه بیلیم یازدا بوران باغری ده له ر
یوخا چیخمیش گومان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

دئدیله ر بیر گون اولار ساز حالیمیز
قیتدیق اولسا واریمیز یاغ بالیمیز
ایندی کی اون تک اولوب ساققالیمیز
بو یالان سؤز یامان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

ظن ائدیردیم آغیر اولسا یارالار
یارالار آغریسین آنجاق یار آلار
نه بیلئیدیم اوره یی یار یارالار
بیلمه مه زلیکدی قان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

اره لر توشدو کو جنگل جانینا
تولکولر تور توخودو اصلانینا
طرلانین اووچو باتیرجاق قانینا
اوخدان آرتیق کمان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

اریمه ز قالدی بئیین ده بوزوموز
گؤیده سایریشمادی بخت اولدوزوموز
نه قویون قالدی نه املیک قوزوموز
قوردا به نزه ر چوبان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

من دئدیم باغلاسا یادلار قولومو
دایاغیم وار قورویا ساغ سولومو
قوپدو بیر کن کی ایتیردیم یولومو
داغا باخدیم دومان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

وای بیزه اولدی پوزولماز یازیمیز
مضراب اود توتدی قیریلدی سازیمیز
قالدی قیشلانمادا عاصم یازیمیز
یازی گول سوز یازان آغلاتدی منی
آغلامازدیم زامان آغلاتدی منی

بیر کیمسه یا بیر زادین دئیشیلمز حابئله بیر یوللوق چئشیتده یییه اولدوغو صفته دییشیلمز صفت دئییلیر.

دئییشیلمز صفتی گوسترن بونلاردیر:

(چی) آددان سونرا گلیر: داشچی، اؤدچو، سوچو.

(ایجی) دؤرد چئشیتده ائتگی نین کؤکوندن سونرا گلیر: اوخوجو، سؤروجو، یازیجی، دئییجی.

(ماز، مز) ائتگی نین کؤکوندن سونرا گلیر: سولماز، بیلینمز، قانماز، دؤنمز.

( آر، ار) ائتگی نین کؤکوندن سونرا گلیر: باخار، یاشار، گولر، بیرلر.

(آق، اک) ائتگی نین کؤکوندن سونرا گلیر: قورخاق، آخساق، حورکک، سوله ک.

قایناق: سؤزلوک، داشقین، تبریز، یاران یائیملاماسی، 1374

ایل کئچدی، باهار اولدو، خبر یوخ گولوموزدن                    گول آچمادی، قووزانمادی سس بولبولوموزدن. 

بایرام گونوموز، یاسلى گؤروشلرله کئچر کن                   شادلیق نه اوماق بیز آییمیزدان ایلیمیزدن

تقویم آلابیلمم اله، گؤردوم منه تقویم                           «گؤزداغ» دىکى (تقویمى) ده گئتدى الیمیزدن.

بیز باغچامیزى بئلیه بیللیک؟ داهاهیهات!                     نایمید اجلین بئلداری وورموش بئلیمیزدن

(تقویمى) اولاردان دی کى، یاددان چیخابیلمز                یاددان نئجه چیخسین، آدى دوشمور دیلیمیزدن

ائل ایچره، باشى بیریئره گاهدان اوییغاردى                   اوگئتدی ، ییغینجاق دا ییغیشدی ائلیمیزدن

یولداش سپه لندى، ائله بیل سام یئلى اسدى             سرسام دى قالان بیزلره، بوسام یئلیمیزدن

دنیا نه یامان تاپماجا دیرباش چخاران یوخ                     بیزباش تاپاق آنجاق، بوقوبول- منقلمیزدن.

(تقویمى) کیمى دوز کیشى؟ هیهات تاپیلماز               بیر شمع دى کى، کؤچدو بیزیم محفیلیمیزدن

اوچ نازلى بالا، همسر ایله قالدیلا- باشسیز                 یانساق دا اود ال چکمیه جکدیر کولوموزدن.

بیر (کافیه) اوندان باجارى یادگار اولسون                      باش یولمادا، بیرتئلدی قالان کاکیلمیزدن

ائل بیرده دئسین: «سئل سارانى قاپدى قاچیرتدى»      آغلاشدى بولودلاردا بوداشقین سئلیمیزدن

بیر مزرعه دیر (شهریار) ین عومرو، نه حاصل                 سئل، قویمورو بیرچؤپ ده قالا حاصیلیمیزدن

استاندار آذربایجان شرقی گفت: شعر و اندیشه استاد شهریار ذخیره گرانبهای فرهنگ و ادب این سرزمین است.

به گزارش روابط عمومی استانداری، اسماعیل جبارزاده درپیامی به جشنواره فرهنگی و هنری حیدربابا، خاطرنشان کرد: استاد شهریار از نوابغ ادبی معاصر و از فاتحان قله ها ی رفیع شعر و ادب فارسی و ترکی است و امیدواریم این جشنواره محملی برای تبیین زوایای مختلف اندیشه ها ی این استاد باشد.

وی با بیان این که استاد شهریار نقطه عطف شعرای معاصر است، افزود: اشعار این شاعر شهیر چه در عرصه شعر فارسی و آفرینش غزل های شورانگیز، عاطفی و لطیف و چه در عرصه شعرترکی و خلق آثاری برجسته و برخاسته از فرهنگ این مرز و بوم و چه در زمینه سرایش اشعار آیینی و مدح و ثنای اهل بیت(ع)، کم نظیر و حتی بی نظیر است.

جبارزاده در پیام خود با اشاره به ابعاد شخصیتی و ادبی استاد شهریار، اظهار کرد: قریحه و ذوق سرشار این شاعر نامی، زمانی که با نازک خیالی های شاعرانه اش درهم می آمیزد سرانجام به خلق اشعاری مملو از تصاویر دل انگیز ختم می شود و منظومه حیدربابا نمود بارز جوشش عاطفه است.

وی منظومه ماندگار حیدربابا را از لحاظ تاثیرگذاری بر ذهن و جان مخاطبان عام و خاص و سادگی زبان و روانی بیان، کم نظیر توصیف کرد و افزود: اگر بخواهیم در حوزه شعر و ادب، عنوانی بامسما برای استاد شهریار در نظر بگیریم، بدون شک باید او را مردمی ترین شاعر معاصر بنامیم، چرا که او با شمشیر قلم، دل ها را به تسخیر درآورده و قرائت منظومه حیدربابای او، هم حکمت و معرفت را بر صحیفه ذهن نقش می زند و هم شور و شعفی کودکانه در خاطر پیران می آفریند.

جشنواره فرهنگی هنری حیدربابا نهم خرداد ماه جاری در روستای خشکناب از توابع بخش تیکمه داش در شهرستان بستان آباد و در پای کوه حیدربابا برگزار و هنرمندان شرکت کننده به خلق اثر در محیط خواهند پرداخت.

چوخلار انجیکدی کی سن اونلارا ناز ایله میسن          منده اینجیک کی منیم نازیمی آز ایله میسن

ائتمیسن نازی بو ویرانه کونولده سلطان                    ائوین آباد اولا درویشه نیاز ایله میسن

هر باخیشدا چالیبان کیپریگی مضراب کیمی              بیر قولاق وئر بو سینیق قلبی نه ساز ایله میسن؟

باشدان آچ یا یلیغی افشان ایله سوسن-سنبل          سن بیزیم بایراممیز سان قیشی یاز ایله میسن

سن گون اول قوی غم میزداغداقاراولسون اریسین      منیم آنجاق ایشیمی سوز و گداز ایله میسن

من بو معناده غزل یازمالی حالیم یوخدی                  سن جوجوق تک قوجانی فرفره باز ایله میسن

کاکلی باشدا بوروب باغلا میان تاج کیمی                 او قیزیل ساچدان اونا ، گوللی قوتاز ایله میسن

سینه بیر دشت مغان دیر قوزی یان- یانه یاتیب          منیم آغلار گوزومی اوردا آراز ایله میسن (آراز،رود ارس)

بو گوز للیک جهاندا سنه وئرمیش تانری                   هر قدر ائله سن ایله کی آز ایله میسن

من بو سوز یله آتدین آرالاندین بیلیرم                      آرانی بیر پارا نامرد یله ساز ایله میسن

دستماز ایلدیگین چشمه مسیحا قانیدیر                 بیلمیرم هانسی کلیساده نماز ایله میسن؟

من(عشیران)اوخوسام پنجه (عراق) اوسته گزه ر      گوزلیم(ترک)اولالی ترک (حجاز) ایله میسن

تازا شاعر بوده نیز هر نه باخیرسان دیبی یوخ          چوخ اوتوسان بو غازی اوردهگی قاز ایله میسن

بسکه زلف و خط خالین قوپاغین گوتدون                 زلفلی نین باشینی آزقالار دار ایله میسن

گل!منیم ایسته دیگیم کعبه ییخیلماز اوجالار           باشدادا کج گئده سن دیبده تراز ایله میسن

خط خالیندن آلیب مشقیمی قرآن یازارام                بو حقیقت له منی اهل مجاز ایله میسن

منی دان اولدوزی سن یاخشی تانیرسان که سحر  افقی خلوت ائدیب رازو نیاز ایله میسن

(شهریار)ین داغیلیب داغدا داشا دادالانیب             ئوزون انصاف ایله محمودی ایاز ایله میسن

اورمو گؤلو اول آللاه آد اولسون  کؤنلوموزده دائیم آللاه یاداولسون    آذربایجان میللتیمیزشاداولسون

خوش دوشونک،خوش چالیشاق،خوش بیلک   بیر-بیرایله خوش دانیشاق خوش گولک

اورمو گؤلوباهارلارین،یازلارین   گؤللرینده،اوردک،سونا،قازلارین   تورکوآشیقلارین تورکوسازلارین

چالیب اوخوسونلارداغیلسین غم لر      آرامیزدان گئتسین کدرسیتم لر

اورموگؤلو من باغلی یام ائللره    آذربایجانا هم تورکو دیللره     نیسان یاغموروناآخان سئل لره

یاغمور وورسون پاسلاریمیز سیلینسین    چیرکین لیک،گؤزل لیک اووقت بیلینسین

اورمو گؤلو تورک اوغلیوق تورکوک بیز    یوردوموزون قوروقچوسو تورکوک بیز  باشماق اولمامیشیق هرواخت بؤرکوک بیز

تاریخ بویواوجالمیشیق اوجاییق       دوشمن لرسانماسین دوشگون قوجاییق

اورمو گؤلو "دده کاتیب "هله وار    زامان چرخی باشین قاتیب هله وار  اویانماییربختی یاتیب هله وار

بیرگون اولا یاتمیش بختی اویانا       غیرت آتی مینیب چاپارمیدانا

منیم وقاریم آی ننه                        اورک قراریم آی ننه

چراغی سوندی عمروون                 سولوب بهاریم آی ننه

      سوزولوب ستاره سی زینبون

     کسلوبدی چاره سی زینبون

      ساغالان دگل ئولنه کیمی

     اوره گینده یاره سی زینبون

ئوزون مراده چاتموسان                منی گوزوندن آتموسان

نه تئز حیاتیدن دویوب                  قرانلوق ائوده یاتمیسان

اوره گیمده غملی سوزوم قالوب

 نه رمق قالوب نه دوزوم قالوب

 باخارام یانان قاپیا ننه

   یخیلان یرونده گوزوم قالوب

یانوبدی عترتون دیلی              سنوبدی حیدرون بئلی

جفای ثانی سولدوروب            پیمبر ایگلین گلی

اوخورام نوای فراقووی

گزرم سنون بوش اطاقووی

ستم وجفالری امتون

 کسوب ئوز ائووندن ایاقووی

خزان وروب بهاره وی          کسوبدی راه چاره وی

ویرنده غسلوی آتام           سینونده گوردی یاره وی

اوره گین بو مسئله داغلادی

یوزه اشک غصه نی باغلادی

در خیبری گوتورن علی

 اوجادان هارای چکوب آغلادی

بخشی از اثر قریحه استاد سیدتقی سیفی اردبیلی

میرزا ابراهیموف (به ترکی آذربایجانی: Mirzə İbrahimov)

متولد ۱۵ اکتبر ۱۹۱۱ در سراب - ۱۷ دسامبر ۱۹۹۳ در باکو)

سیاست‌مدار، نمایش‌نامه‌نویس، منتقد ادبی، پژوهشگر و نویسنده ملّی به شمار می‌رود.

ابراهیموف از دارندگان مدال:

قهرمان ِ کارگری ِ سوسیالیستی در سال ۱۹۵۰

مدال ملی جمهوری آذربایجان در سال ۱۹۶۵

مدال بین‌المللی نهرو به سال ۱۹۷۹ به شمار می‌رود.

میرزا ابراهیموف پس از زاده شدن در سراب، به همراه خانواده وقتی که تنها ۷ سال سن داشت، به باکو مهاجرت کردند.

وی از ۲۳ ژانویه ۱۹۵۸ – ۲۵ مارس ۱۹۵۹ ریاست مجلس ملّی جمهوری آذربایجان و در طول سال‌های ۱۹۷۰ - ۱۹۸۶ ریاست اتحادیه نویسندگان جمهوری آذربایجان را برعهده‌داشت.

میرزا ابراهیموف دارای ۴۲ اثر در زمینه نوسیندگی، سه اثر در زمینه ترجمه می‌باشد که "بویوک سیتاره اوستاسی" و "بویوک دموکرات" از آثار مهم وی محسوب می‌شود.

ناصر منظوری نویسنده و زبان‌شناس،در سال ۱۳۳۲ در بخش کوله بوز واقع در جنوب غربی میانه در آذربایجان شرقی در یک خانواده روشنفکر و بزرگ طایفه به دنیا آمده‌است.

از این رو، هم با فرهنگ مردم قرابت نزدیک داشته و هم آشنا با شرایط علمی و فکری جهان بزرگ شده‌است.

آثار ادبی ایشان (به زبان ترکی):

سون ناغیل سون افسانه (آخرین قصه آخرین افسانه) ۱۳۶۹

قاراچوخا (۱۳۷۳، رمان)

هپیریم-هوپوروم (۱۳۸۳)

جیرتدان (۱۳۸۳)

آواوا (۱۳۸۴) رمان

اویونوم-اویونوم- رمان

آثار تئوریک

نظام چهار بعدی زبان (۱۳۸۱) تئوریک

Deterministically Structuring Concepts (۱۳۸۲)

زبان و تفکر اسطوره ای (مقاله صد صفحه‌ای چاپ شده در شماره مخصوص مجله دیلماج، ۳۴، ۱۳۸۶)

کتیبه‌های شفاهی -۱، آشوبی شدگی در شعر شهریار-۱ (۱۳۸۸) (آشوبی شدگی در شعرهای فارسی شهریار)

کتیبه‌های شفاهی -۲، آشوبی شدگی در شعر شهریار-۲ (۱۳۸۸) (آشوبی شدگی در شعر ترکی شهریار)

کتیبه‌های شفاهی (۴) زایش ادبیات (۱۳۸۹)

کتیبه‌های شفاهی (۵) مفهوم صدا (زبانی درون زبان)

کتیبه‌های شفاهی (۶) ساختار مفهومی فعل در زبان ترکی(۱۳۹۰)

کتیبه‌های شفاهی (۷) نظام فراجمله ای در زبان ترکی (۱۳۹۱)

منيم بالام، آز آغلا پاييز آغلا، ياز آغلا آل قلمي الينه درديم دئييم ياز،آغلا

اوخ ديدي يارالانديم اورك دن پارالانديم وطندن آيريلمازديم زور ايلن آرالانديم

گلين گلير خان گلير ،ائولري ييخان گلير الينده اولگوج-تييه ،باشلاري قيرخان گلير

الين حنا توتماسين ، باتسين قانا توتماسين منسيز ائو تيكن يئرده ، ائوين بينا توتماسين

من عاشيق ، قازان آغلار اود يانار،قازان آغلار غربت يئرده ئوله نين قبريني قازان آغلار

قامتين شوخدو سنين ، الينده اوخدو سنين من سني چوخ سئويرم ، خبرين يوخدو سنين

باخيرسان هارا قاندي ، اوخ دييب يارا قاندي ياردان آيري دوشموشم ، اورگيم قارا قاندي

مله جيرانيم مله ، بالاني وئرمه اله من مله ديم گلمه دي ، سن مله بلكه گله

عزيزيم سؤز دئمكدن ، يورولدوم سؤز دئمكدن نه سن يولدان يورولدون ، نه من يول گؤزله مكدن

چيخارام اوزوم اوسته ، اوينارام ديزيم اوسته سن منه قوناق گلسن ،ساخلارام گوزوم اوسته

گون گئتدي يانان يئره ، آي گئتدي باتان يئره سينه مي نشان قويدوم ،ياراوخون آتان يئره

 اورك شانا - شان يارا ، بيزدن سووشان يارا بيرآيريليق بير اؤلوم ، قويماز قوووشام يارا

آمان آمان آيريليق ، اولور يامان آيريليق ائشيدنده باشيمدان ، قالخير دومان آيريليق

عباسقلی یحیوی از شاعران مرثیه سرای ترک‌زبان، اهل اردبیل است. اغلب سروده‌های وی به زبان ترکی آذری بوده و در سروده‌های خود از قالب شعری حماسی استفاده نموده‌است. تخلص او ابتدا «احقر» بود که بعداً به نام خانوادگی خود یعنی «یحیوی» تغییر داده است.

عباسقلی یحیوی در ۲۷ تیر ۱۲۸۰ در محله تازه شهر اردبیل بدنیا آمده‌است. او در سن ۱۳ سالگی با تخلص «احقر» شروع به سرودن اشعار مذهبی کرده و اولین شعر خود را سرود. او بعد از مدتی و در اوایل دوران جوانی، تخلص خود را به نام خانوادگی‌اش «یحیوی» تغییر داد. اشعار یحیوی همراه با تخیل و اندیشه و بدور از ضعف ادبی و خرافه پردازی است. عباسعلی یحیوی، فرزند استاد یحیوی می‌گوید: «یحیوی، اشعارش را بیشتر در مغازه‌اش می‌سرود. عموماً پاکنویس کردن اشعار هم توسط «داود یحیوی» صورت می‌گرفت.

«میرزاآقا ذبیحی» هم اشعار تازه را با استفاده از کاربن در چند نسخه می‌نوشت و بین علاقه‌مندان توزیع می‌کرد و به نوعی توزیع اشعار را عهده‌دار بود. «میرزامحمدعلی‌ناطق» و «میرزا افضلعلی صدرالممالکی» اولین شنودگان تازه‌ترین اشعار یحیوی بودند.سلیم مؤذن‌زاده اردبیلی تقریباً اولین مداحی بود که اشعار یحیوی را اجرا می‌کرد. حسینقلی داودی، رحیم حیدری و محمد باقر تمدنی نیز از مداحانی بودند که بیشترین ارتباط را با یحیوی داشتند.»

یحیوی ۶۵ سال از عمر ۷۸ ساله خود را صرف سرودن اشعار مرثیه برای اهل بیت(ع) کرد و سرانجام در سن ۷۸سالگی در ۲۶ آبان ۱۳۵۸ از دنیا رفت و در قبرستان «بهشت فاطمه» اردبیل به خاک سپرده شد.

عباسقلی یحیوی در ۶۵ سال از عمر خود را صرف سرودن مراثی اهل بیت(ع) کرد که حاصل آن هشت جلد کتاب شعر شامل مدح،نوحه و مرثیه درباره امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) به زبانهای ترکی آذربایجانی و فارسی است:

1. بساط کربلا
2. اسرار عاشورا
3. پرچم عزا
4. آخرین آثار یحیوی
5. یادگار یحیوی
6. بهارستان یحیوی
7. نگارستان یحیوی
8. غزلیات وطنز

تندیس، نشان و اماکن نامگذاری شده بنام یحیوی

تندیس یحیوی توسط هنرمند اردبیلی «ودود موذن‌زاده» طراحی و اجرا شده و پس از تغییر نام میدان ۱۵ خرداد اردبیل به «میدان تاج‌الشعرای یحیوی» در آن نصب شده‌است.

تاریخچه‌ای از زندگی یحیوی نیز در کنار تندیس در «میدان تاج الشعرای یحیوی» و نیز پل هفت چشمه اردبیل نصب شده‌است. همچنین طی مراسمی در سال ۱۳۸۸، دانشکده ادبیات دانشگاه محقق اردبیلی به نام «تاج الشعرا یحیوی» نامگذاری شده و به نام «دانشکده ادبیات و علوم انسانی استاد تاج الشعرا یحیوی» به فعالیت علمی و آموزشی ادامه می‌دهد.

قرار است نشان افتخار یحیوی در مراسم‌های بزرگداشت مفاخر عاشورایی که به مناسبتهای گوناگون برگزار می‌شوند به صاحبان بهترین آثار اهدا شود.کتاب اشعار «ابدی حماسه‌لر» نیز از اشعار مرحوم یحیوی تدوین و تهیه شده‌است.

برنامه «تاج الشعراء» به تهیه کنندگی «حسن سیف الهی» با موضوع معرفی شخصیت «عباس‌قلی یحیوی» شاعر ترک زبان از شبکه جهانی سحر تهیه، تدوین و پخش شده‌است.

این برنامه با رویکرد معرفی شخصیت ادبی و مذهبی مرحوم استاد «عباس‌قلی یحیوی» تاج الشعرای ادبیات مرثیه کشور، در ۵ برنامه ۱۸ دقیقه‌ای تهیه شده و تدوین شده‌است. برنامه «تاج الشعراء» که از قالبی ترکیبی برخوردار است، دارای بخش‌های متنوعی چون مصاحبه با مداحان و شاعران بزرگ ترک زبان همچون حاج سلیم موذن‌زاده، حاج محمدباقر تمدنی و بهروز ثروتیان در رابطه با بررسی شخصیت مرحوم یحیوی و همچنین بخش‌های بررسی ریشه‌های عزاداری در کشور، شعرخوانی شعرا پیرامون شخصیت استاد «عباس‌قلی یحیوی» در همایش بزرگداشت «تاج الشعراء» و همچنین مداحی مداحان اهل بیت(ع) در بیان مصائب کاروان عاشورا و واقعه جان‌گداز کربلا و سایر بخش‌ها تصویری است.فیلم مستند «غارت» براساس شعر تاج الشعرای یحیوی در زمینه عاشورایی تولید، پخش و توزیع شده‌است.

نمونه ای از اشعار ایشان:

آی باتدی صبح آچیلـدی، زینب نـوایــه گلـدی                 زهرا دئدی حوسئن وای، عالم صدایه گلـدی

چون یئخدیلار آتیندان، سلطان-ی-تشنه کامی             دونیایـــه اوْلــدی اعــلان قتـل‌الحسین پیامی

جننـاتیـده‌ن ائشیتــدی پیغـمبــر-ی-گرامـی                  نعلین‌سیز عباسئز کرب-وْ-بلایه گلدی

پیمانه عالـم اوْلـدی، جانـانـه وئــردی جانیــن                شوْق-وْ-شرافه‌تینن، طی ائتدی امتیحانین

شمر-ی-دغا توکنده، خاک-ی-منایـه قانیـن                 یوز دوتدی آسمانه حمد و ثنایه گلدی

خون خدا توکولدی گودال کربلایه                               یئرلر تزلزل ائتدی، رعشه دوشوب سمایه

کـروبیـان-ی-لاهـوت، آغلاشــدی بو بـلایـــه                 یئل اسدی گون دوتولدی ظلمت فضایه گلدی

خون حسین بوغازدان جاری اولان زمانی                   جبریل آپاردی عرشه، بیر شیشـه ده اوْ قانی

اوْل شیشــه‌ده‌ن نمــودار، اوْلدی بلا نیشـانــی            قوْزاندی بـویـئ ماتم، اهل سمایه گلدی

نور-ی-حق اوْلدی لامع، باشسیز قالان بدنـده             رأس-ی-حوسینئ مظلوم، سر نیزیه گئدنده

باد-ی-سیاه اسنـده، یئر زلـزلـه ائـدنــده                     سیندی نظام-ی-دونیا حد-ی-فنایه گلدی

نزدیک ایدی یریندن، چیخسون مدار-ی-دونیا              آل-ی-امیه ائتسون، دستور-ی-شرعی ملغی

سرنیزدن ائدنده نور-ی-حوسین تجلی                     دین-ی-محمد اوسته نورانی سایه گلدی

فـرمــان-ی-غـارتیلــه‌ن، تللـی آشیب عربلـر               گؤردی اوْ هایهویی، اطفال-ی-زار و موْضطـر

قاچدیلا خئیمه گاهه، بیرده‌ن اوجالدی سسلر           عمه آماندی لشگر، خیمـــه سرایـــه گلدی

صحـرانـــورد عـربلــر، خـرگاهـی یاندیـرانـدا                باشــی آچیق حرملر، اوْددان چیخوب قاچاندا

قالخوب بحتر آتش گیزلندیلر دوماندا                        توسدی اوجالدی قاره پرده هوایه گلدی

بیر خردا قیز قاچوردی ،دوتموش اله عباسین            مرد یهودی دوتدی ،خاموش ائدوب لباسین

گتدی اله حوسینون، دیلبندینین رضاسیـن              احسن اوْ شیخه موشکول، وقتده هرایه گلدی

گر ائتمه‌سئیدی زینب، نسل-ی-حوسینه ایمداد       اولموشدی اودایچینده سوزان امام سجـــاد

قیلـدی رشـــاده‌تیـلـه، اوْددان امـامـی آزاد               بیر تــازه زنده‌گانلیق، زین-وْ-العباده گلدی

زهــرا گــزه‌ردی گــونـدوز، اطـراف-ی-ماجراده            تا کـوفییـه حـــوسینون، گـئتــدی باشی جیـداده

نعش-ی-حوسینی آخشام، باشسیز قوْیوب آراده    گون باتجاقین او خاتون مطبخ سرایه گلدی

حوران-ی-باغ-ی-جنت، محــزون گرفتــه سیمــا       حــوا خـدیجــه خــاتون، مــریم جناب-ی-سـارا

آشفته مو سیه پوش، دیل لرده وا حو سئن وای     زهرایــه همـدم اوْلسون، بزم-ی-عزایه گلدی

اللی اوچ ایل قاپوندا، وار یحیوی حـوسئن جان       نؤحه یازوب غمــونده، اوْلمــوش مریـض-وْ-نالان

دست-ی-مــبـارکــونله، دردینـه ایله درمان            امید-ی-صحـــت ایله، باب-ی-شفایــه گــلدی.

میرزا رحیم مکتبی یا طایر اردبیلی (زادهٔ ۱۲۴۰ ه‍.ق در اردبیل) شاعر و عارف آذربایجانی در سده گذشته بوده است.

میرزا رحیم مکتبی اردبیلی متخلص به طایر در سال ۱۲۴۰ ه‍.ق در اردبیل متولد شد. وی از مریدان جلاالدین محمد مجدالاشرف از قطاب سلسله ذهبیه بوده است. او پس از تاسیس مدرسه صادقیه برای تدریس علوم رایج زمان به تدوین کتابی به‌نام مجمع الفنون اقدام کرد و در این کتاب مطالب درسی رایج را از زبانهای عربی و فارسی به‌صورت شعر ترکی درآورد. طایر در غزل پیرو صائب تبریزی بوده است.

گنجعلی صباحی (متولد ۱۲۸۵ مرند - درگذشت ۱۳۶۸ تهران) نویسنده معاصربه‌شمار می‌رود.

آثار مهم منتشر شده گنجعلی صباحی:
    اؤتن گونلریم
    آن روزها
    روزهای سپری شده

آثار دیگر:
    حیات فاجعه لریندن
    قارتال (حیکایه توپلوسو)
    شعریمیز زمانلا آدیملاییر
    اؤتن گونلریم

یحیی شیدا شاعر، ادیب، روزنامه‌نگار و نویسنده تبریزی و یاران شهریار بود. در سال ۱۳۰۳ هجری خورشیدی در تبریز زاده شد؛ پدرش «حسن یوزباشی چرندابی» از مجاهدان انقلاب مشروطه و از محلهٔ چرنداب تبریز بود. شیدا بر اثر کهولت سن در شامگاه ۲۹ مهر ۱۳۹۰ هجری خورشیدی در منزل شخصی خودش در منطقهٔ طالقانی درگذشت.

عارف اردبیلی از شعرای بنام قرن هشتم و معاصر سلطان اویس جلایری می‌باشد. او دیوانی بنام فرهاد نامه دارد.
در این گفتن چه جاری گشت خامه         نهادم نام آن فرهاد نامه

"فرهادنامه" در وزن خسرو و شیرین نظامی گنجوی می‌باشد. به دعوت شروان‌شاه کیکاوس بن کیقباد (۷۷۴ -۷۴۵ ق)، به شروان رفت و آموزگار پسر وی شد. عارف در آنجا شروع به سرودن مثنوی «فرهادنامه» در وزن خسرو و شیرین نظامی کرد و تا سال ۷۷۱ ق آن را به پایان رسانید.

فردی اردبیلی یکی از شاعران قرن ۱۰ هجری (قرن ۱۶ میلادی) و متولد اردبیل می‌باشد.

محمدعلی تربیت در باب شخصیت او می‌گوید:

مردی نیکو خصال و پسندیده افعال است و زیاده از بیست سال است که در میان شعرا و فضلا قدم نهاده است والحق از شعرش لطافت طبع مفهوم می‌شود و غزل او را مستعدان می‌پسندند و فضلا در فصاحت او را مثل قیدی شیرازی می‌دانند. در سال ۹۸۹ ه.ق که به واسطه تحصیل علوم، به شیراز رفته بود به دارالمومنین کاشان رسید و چند روزی را در صحبت مستعدان این روزگار گذرانید. در موزه بریتانیا نسخه‌ای از دیوان او به شماره OR 8111 مورخ سده ۱۳ به فارسی و ترکی موجود است.

نمونه‌ای از اشعار:

در کوی ملامت زپی دیداری         شادم به جفای بی سبب آزاری
صدشکر که از دولت جان سختی خویش         شرمنده نیم زمحنت او باری

ساري گولوم ساماندير ، گونوم گوندن ياماندير ، سندن منه بير خبر ، باغروم چاتلار آماندير

اوخ ده ي دي يارالانديم ، اوركدن پارالانديم ، يوردومنان آيريلمازديم ، گؤج ايلن آرالانديم

داغدا دومان يئري وار ، قاشدا كامان يئري وار ، بير جوت نار ايتيرميشم ، سنده گومان يئري وار

يار ديلي يئميش اولسون ، دئديگين دئميش اولسون ، اينينده كي كؤينگين ، ياخاسي گوموش اولسون

قالميشام ائشيكده من ، بير قيزيل بئشيكده من ، يار باغچايا گلنده ، دورارام كئشيكده من

گون چكيليب باتاندا ، گوندوزه شر قاتاندا اووچو الين قوروسون ، مارالا اوخ آتاندا

عزيزيم مني ديندير ، خوش خبردي ء سئويندير من كي سني سئويرم ، واريم-يوخوم سنيندير

ياشيل گئييب ائنيشلر ، ساراليب آغ يئميشلر سي رم سي رم دوزولوب ، دوروب ميرواري ديشلر

من عاشيقم گون گلير ، آي دولانير گون گلير گؤزلرين آيدين اولسون ، نيشانلين بوگون گلير

مارالدانام مارالدان ، دوشموشم من قارالدان نه درديم وار نه غميم ، سنسن مني سارالدان

قارا آتين نالييام ، قارا قاشين خالييام چكمه جفامي اوغلان ، من اؤزگه نين مالييام

ياريم ياد اولدو منيم ، عؤمروم باد اولدو منيم ياريم اؤزگه نين اولدو ، بدنام آد اولدو منيم

داغدان گلديك ايكيميز ، زرلي يورغان يوكوموز تانري مطلبين وئرسين ، بيرگوروشك ايكيميز

میرزاصادق از شاعران بزرگ معاصر متولد ۱۲۲۶ شمسی در اردبیل می‌باشد.
درسال ۱۲۲۶ شمسی دراردبیل متولد گردید. او شغل تجارت داشته وبه واردوصادرنمودن پوست اشتغال می‌ورزید.

اشعارش غالباً به زبان ترکی ودر مدایح ومرثیه ثرایی اهل بیت بوده‌است. درگفته‌هایش ذوق عرفانی به چشم می‌خورد. و به گفته یکی از نوادگانش خود بیضا درایام بیماری مشرف به موتش سروده‌هایش راکه با مرکب نوشته شده بوده‌است درظرف آبی ریخته وشسته‌است. با این حال جسته گریخته ازاشعاراودر یادداشتهای دیگران باقی‌مانده‌است.

دو بیت زیر نمونه‌ای از اشعار ترکی اوست. بیضاء در نفسیر قرآن شریف، نهج البلاغه و آثار گرانپایه متقدمین از قبیل: سنائی، عطار، خاقانی، سعدی، حافظ، مولوی، فضولی و سایر قلمداران عرصه شعر و ادب و عرفان مطالعات عمیقی داشته، در کنار این ذخایر و گنجینه‌های قنا ناپذیر علوم بیان و کلام، عروض و بدیع و قافیه، فلسفه و منطق و النهایه آنچه را که در پرورش روح بلند یک شاعر عارف ضرورت دارد به خوبی فرا گرفته‌است.

می‌گویند مرحوم بیضاء به دلیل احاطه به علوم اسلامی و مسائل فقهی، گاهی اوقات وکالت اشخاص را قبول و در دعاوی مطروحه در محاکم از حقوق موکلین خود دفاع می‌کرده‌است.


دیوان شعرش با نام (کلام بیضای اردبیلی) در ۵۱۰ صفحه از سوی تنی چند از علاقه‌مندانش گرد آوری و با همت هیأت اردبیل‌شناسی و صندوق قرض الحسنه مهدیه با یک پیشگفتار و سه مقدمه در خرداد سال ۷۴ چاپ و منتشر گردید.

بیضادر سال ۱۳۰۱ شمسی در زادگاهش اردبیل در سن ۷۵ سالگی درگذشت، جسمش در شهیدگاه بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی (آرامگاه شهدای جنگ چالدران) دفن گردید.

نمونه‌ای از اشعارش
قضا کاتبلری دنیا اوین غمخانه یازمشلار         فراغت ایسته سه هرکس اونی دیوانه یازمشلار
خلیله حکم اولوندی تاکه اوغلون گسمه قربانی         بو قربانی ازل گوندن شه مردانه یازمشلار

داغدا اكين اولماز /اكين اولسا بيچين اولماز /دنيادا مين گوزل اولسا/بيرئ سنين تكين اولماز

آغ آلمـا قـیـزیـل آلــمـا نیمچه یَه دوزول آلما                           

چیرکین آل،اصیل اُلسون بد اصیل گوزَه ل آلما

آغ دَسمالین مندَه دیـر سَرمیشم چمنده دیـر

عالم گوزه ل نن دولسا مَنیم گوزیم سنده دیر

عزیزیم گول آلاندا ساچا سونبول آلاندا

یاریم یادیمـا دوشَر الیـمَه گــول آلانـدا

داغـلارا اَکـدیـم لالا الـه آلـدیـم پیــیـالا

هئچ گورونوب دونیادا ظلم ائوی آباد قالا؟

آغـلارام آغلار کیـمی دردیم وار داغلار کیمی

خزه ل اولوب توکولدوم ویـرانـا بـاغـلار کیـمی

یار منه باخدی گئتدی قلبیمی، یاخدی گئتدی

آغلاماقدان گؤز یاشیم سئل کیمی آخدی گئتدی

اوجاغی یاخشی قالا اودون قوی یاخشی قالا

نَه اولار بو دونیادا پیس ئوله، یاخشی قالا

الـیـنـده گـؤزه ل آلـمـا توتوبدور گؤزه ل آلما

ائل چیرکینین آل، عاشیق حـیـاسـیـز گـؤزه ل آلـمـا

عاشیق ناچار آغلاما پیس گون کئچر آغلاما

فـلک باغـلی قاپـینـی بـیرگون آچـار آغلاما

دورمـا قاپی دالیـنـدا گؤزوم قالدی خالیندا

گـئـدیـم آناما دئـیـیم گـلیـم قـالـیم یـانیـندا

لای لای دئدیم گونده من کؤلگه ده سن، گونده من

ایلده قوربان بیر اولسا سـنه قـوربان گونده من

لای لای دئدیم اوجادان چئخسین سسیم باجادان

آلله سـنی ساخلاسـین بوغـمادان، قیزیلجادان

آل کمری بئل باغلا ساچلارینی تئل باغلا

نَه یادا سیرّینی وئر نَه نامرده بئل باغلا

یامان گون کئچر گئدر عؤمرومو بیچر گئدر

دونـیادا غـم شـربـتـین هـرگـلـن ایـچـر گـئـدر

من عاشـیق دالداسـینا مرد ایگید دالداسینا

نامرد آصلان اولسادا سئـخیلما دالـداسینا

عزیزیم وطن یاخـشی کؤینگی کتان یاخشی

غربت یئر جنّت اولسا یئنه ده وطن یاخشی

عاشیقم، وطن آغلار منه هر یئتن آغلار

غریبلیکده ئوله نـین حالینـا کفن آغلار

من عاشیق، قازان آغلار اود یانار، قازان آغلار  

غربت یئرده ئوله نین قبرینی قازان آغلار

امام زاده باغلاري،ياشيلدي ياپراغلاري،نذريم قبول اولسون،ياندريم چراغلاري

گويده اوچان قوش اولسون/ايچديگين سونوش اولسون/ليلي ئه خبرورين/مجنون گليرخوش اولسون

بوردان بيرآتلي گچدي/آتين اوينادي گچدي/آي كيمي شفق ساچدي/گون كيمي باتدي گيچدي

لاي لاي دييم ياتاسان/قزل گوله باتاسان/قزل گولون ايچينده/شيرين يوخوتاباسان

هامي ياتيب سنده يات/دينجل قوزوم تزبوي آت/صبحون خيره آچيلسن/سنه گولسون بوحيات

لاي لاي دئديم آدينا/حق يتيشسين دادينا/بوياباشاچاتاندا/مني ده سال يادينا.



دوشموشم عشق اودونا رحم ائیله اینسان سان اگر/بوقدر ناز ائیله مه سوملی جیران سان اگر/ره عشقونده سنون خیلی زماندیر گزیرم/منی اولدور قوتاریم حاکم زیندانسان اگر


                            آغـــــــــلایارلار ،گـــــولرلر
                            گـــؤز یاشـــینی ســیلرلر
                            گـــئچن گــونون قــدرینی
                            گــــلن گـــــونده بــــولرلر



 

                           سو گلر آخار گئدر
                           وریانی ییخار گئدر
                           بو دنیا پنجره دیر
                           هر گلن باخار گئدر



                          بو داغلار اودا یانسین
                          اوت توتسون اودایانسین
                          یاریما گئدین دئیین
                          من یاندیم اودا یانسین



                         غنچه لر گوله دوندو
                         گوز یاشیم سئله دوندو
                         دوستلاردان آیری توشدوم
                         ساحاتیم ایله دوندو



ال چک داها بو قلبیمی ویران اله مکدن/ عشقونده منی هر گئجه گریان اله مکدن/بیر یاره ویریبسان منه ای قامتی رعنا/ عاجزدی حکیملر منه درمان اله مکدن/ بیر درد قانان یوخدی منیم دردیمی قانسین/ یاندی جیگریم دردیمی پونهان اله مکدن



                       الیمده قلم آغلار
                       یازدیقجان کلام آغلار
                       بیر درده توشموشم کی
                       گؤردو کجه آنام آغلار



                      کباب یانار کؤز آغلار
                      دیل آلیشار سوز آغلار
                      یار _ یاردان آیری توشه
                      اورک یانار گوز آغلار



  حیدر بابا ارمو گولی سوسوزدی
باغری یانیب ، دیل دوداغی ، قئر دوزدی
بو گلینین ، یوخدی یأری ، یالقوزدی ! زامان بویو ، آخان چایا ، نه گلدی ؟
شیرین سویا ، آجی چایا ، نه گلدی ؟

  اولدوز گليب آي اولماز، بهار گليب ياي اولماز، نجيب لرين ايچينده هيچكس سنه تاي اولماز .

بی عطر سنبل اولماز/ بی نغمه بلبل اولماز/ دنیا بوتون گل اچسا/ سنین کیمی گل اولماز

محبت ياشا باخماز ... آغارميش باشا باخماز .... اگرگول گوزل اولسا،. باخان داغ داشاباخماز....

سو ايچيرم چاناخدان بال سوزولر دوداخدان اوزوم گله بيلمسم سلاميم وار اوزاخدان.

هرکسأ دوست دیدیم دشمن جان اولدومنه / دشمن اوزبختیمیده اینده عیان اولدومنه.

ياغيش ياغير داشلارا ،ديين اوچان گوشلارا ، آپارسين بيزدن سلام وفالي يولداشلارا.

قزلدان اولساقفسيم - ازادلوقا وارهوسيم - خاطرين استرم
عزيز - هرنقدروار نفسيم

دئمیشدیم؛ گئدرسن من اوللم سن سیز
سن گئتدون من اولمدیم!! باغیشلا منی !

گونده منه باش ووران ایندی منه داش وورور.
ایندی منه داش ووران اوزگحیف نون باش وورور.
اوزگه اگر داش وورا دردینه دوزمک اولار.
باخ بورا سوز بوردادی داشلاری یولداش وورور…

اورییمله باجارمرام او گوزحیف نون ویریلمشام
لیل سو کیمی آخیب گلیب چاتیب سنده دورولمشام
درد اورییمده آشیب داشیب غمده منن قوجاخ ب
آتما منی زامان چاشیب بو دنیادان یورولمیشام؟اورییمله باجارمرام او گوزحیف نون ویریلمشام
لیل سو کیمی آخیب گلیب چاتیب سنده دورولمشام
درد اورییمده آشیب داشیب غمده منن قوجاخ ب
آتما منی زامان چاشیب بو دنیادان یورولمیشام؟

بی وفا جانان یولوندا جان گویان دیواندور.شاهیدیم بو مطلبه شمعه یانان پرواندور.
شمع
یولوندا یانماغا,پروانه ایلر افتخار.شمع دیر بیچاره پروانه,عجب دیواندور.

سن سن حیاتمن معناسی سن سن سوگیمین رویاسی
سن سن دنیامین دنیاسی
سنی چخ ایستیرم کلم دلماسی

بیر دنیز دوشون سوسوز / بیر انسان دوشون موتسوز
بیر بهار دوشون چیچک سیز / بیرده منی دوشون سنسیز
هیچ الورمو؟

گل دونیانی بولوشدورک / دنیز منیم دالقا سنین
گونش منیم ایشیق سنین / هامّیسی سنین سنده منیم

عزیزیم آشا آشا / سو گلیر داشا داشا
بیر جانم وار ثروتیم / اودا قربان داداشا

داغدا پائیز اولاندا / ساری سنبل سولاندا
یارا ائلچی گوندررم / اون بئش یاشی دولاندا

گؤزوم قالدی او قاشدا / او پیکده او قاشدا
مجنون تک دلی گؤیلوم / گزیری داغدا داشدا

بیر گورچین کیمی دن سیزلمیشم! بولبولم یازدا چمن سیزلمیشم!
اوز دیارمدا وطن سیزلمیشم! هیچ بیلرسن نیجه سن سیزلمیشم!!!

محبت قوجالماز
عشق آزالماز
دوست آیرلماز
یاخچلیق یرده قالماز
دوست دوستی آتماز
یاریما اولسون سلام
قوی کی دییم بیر کلام
ایستییرم من سنی
ایسته منی والسلام

اگر بیز ایکیمیز ده یاپراق اولساق پاییز فصلینده من
سنن تئز یئره دوشه جاغام تا سن دوشنده سنی
اوز قوجاغیما آلیم .

گوروم شیر دنیادا پیر اولماسین
گوروم تولکو جنگلده شیر اولماسین
ستمکار خلقه امیر اولماسین
بوتون پاک اورکللر گوروم شاد اولا
مقدس آذربایجان دائم آباد اولا

سوگیلیم سن کی بیلیرسن بوغریب دنیا یالاندیر/اینانیرسان اوجا داغلار باشی چوخ شهلی دوماندیر/انسانین یاغشیلیقی تکجه بودنیادا قالاندیر/بونو بیلسن بیلرم سن منی چوخداندی سویرسن/ سویرم منده سنی چون بیلیرم یاغشی بیلیرسن

یازیسان هی قلمی آغلادیسان اولمادیکی!
نقدر یازسا قلم سن پوزوسان اولمادیکی !
در گهونده گزیرم من پروانه لر تک !
گوزلیم من گلیرم سن قاچیسان اولمادیکی !

گؤزون بیر سئوگیلی ، ایستکلی گؤرسه ، روحون سئوسه ، سوندان گلر دیوانه لیک .
من کی سنی گورمه میشم ، سئومه میشم ، سنه عاشیق اؤلمامیشام ، ندن بئله دیواننم ای “آزادلیق”

منیم چؤرک سیز و سوسوز قالدیغیم گونوم چوخ اولوب ، آمما اومودسوز قالدیغیم گونوم هئچ اولماییب. “آتا بابک”

یا شا وطنیم یا شا آذربایجانم
اوره ییم دویونور دیلیم دینممیر قلمیم سوسوب تکجه بیر سوز دیمک ایستیر کی سنی چوخ چوخ سویورم

صبر اولسا کونول قیشدا گئدر شاخدادا قاردا/ بایرامدا گلر آرخاجا بولبولده باهاردا
بیر آزجا گولوم سن بو غم فرقته دوزسن/ هیجراندا چاتار باشا گلر نازلی نیگاردا

دنیا دا قارانلیکلار اگر جمع اولا باهم/بیر خیرداجا شمعین ایشیغین سوندوره بیلمز        

ردیف      ضرب المثل/آتالارسوزو
۱     اوزونه  اوماج اووامیر خالخا  اریشته کسیر
۲     ساخلا سامانی گلر زامانی
۳     قورود ازه ریق اونادا دوزه ریق
۴     پیشیه اولدوروب گؤز گورخودور
۵     ایت چوره کیمی یئدی بیت ده یاخامی
۶     آتااوغولابیرباغ ویردی  اوغول آتیابیرسالخمدا ویرمدی
۷     آغاجی اوز  ایچینن  قورد یئیر
۸     ایت یاتار تایا  گؤلگسینده  دییر اوز کؤلگمدیر
۹     دویمادیق ایستیسیندن  کور اولدوق  توستوسوندن
۱۰     سو بولانماسا  دورولماز
۱۱     آتا یتیرن قیز ارلنور    آنایتیرن اوغول قیزلانور
۱۲     آرخا چاتمامیش   چرمالانیب
۱۳     بیر  چایا   باخ  سورا   چیرمالان
۱۴     سیچدی خلی نین  اورتا گولونه
۱۵     آتاتخت یارادیب    آممابخت یارادمیب
۱۶     هم دینی ایستیر  هم دیناری
۱۷     پای بؤله ن  یا گره ک  ایمانیننان گئچه  یا پاییندان
۱۸     آتا آنا رشوتسیز دوسلار
۱۹     گمیده اوتوروب  گمیچینین گؤزون چیخاردیر
۲۰     هرنه آتسان آشیان او چیخار قاشیقیان
۲۱     داغدان آشیب   باغچینی گوور
۲۲     آختارماختان  دئییر دوز گلمه یندی
۲۳     درمانچیدان آجیخ ایلی ین  چوالین بؤش آپارار
۲۴     هش واخ آیی نان بیر  چوالا گیرمه
۲۵     آت اولنده ایتین بایرامدی
۲۶     دووانی  بیز ایلمیشوق  یاغیش قاراداغا یاغیب
۲۷     اتی وریر  اوزگیه  آغین بیزه گئی دیریر
۲۸     دروازه نین قاپوسین باغلاماق اولار خلقین آغزین باغلاماق اولماز
۲۹     دامنان داما   دئییرسن گه جریغیمی یاما
۳۰     آدام آدامین اتین یئیر؟
۳۱     ائل آغیزی -چوال آغیزی
۳۲     که چینین قطوری  بلاغ باشیننان سو ایچر
۳۳     آت مینیش اورگده ر   دوون یئریش
۳۴     دئییر  ده وه دن یئخیلیم  هچ یئریم آرغیماسین
۳۵     درگاه قاپیسی آچیق اولاندا ایتین یوخوسو گله ر
۳۶     قانات چیخاتمامیش اوچور
۳۷     آداما  آدامی گره ک دیه
۳۸     چوخ بیلن چوخ درد چکر
۳۹     بیردانیشان ائولدو  مین بیر دانیشان  ائولمه دیر
۴۰     آت اولاندا میدان اولماز میدان اولاندا آت
۴۱     آدام آلتیندا سؤز     قازان آلتیندا کؤز
۴۲     سیچان اولمامیش  چووال دیبی گازیرسان
۴۳     بیر دانا بیر ناخیرین آبرین آپارار
۴۴     آت اولنده یهری قالار آدام اولنده آدی
۴۵     پیشیین الی اته چاتماز  دییر ات  آجی دیر
۴۶     آدام بیلمیر هانچی سازینا اویناسین
۴۷     کورا گئجه گوندوز فرق ایله مز
۴۸     آچلمامیش سفره نین بیر عیبی وار آچلمامیشن مین
۴۹     نه ده ده یه اوغولدور نه اوغولا ده ده
۵۰     ایت هورر  کاروان کئچر
۵۱     آدام گره ک یامکتب خانادان چیخا یادلی خانادان
۵۲     کور تودوقون بیراخماس
۵۳     دوشاننی یئرده  ایتینن  اولاماق گره ک
۵۴     هرگلن بیرین ورور  اسیرگمه گه سنده ور
۵۵     آدام وارکی قال ائیله قول تاپار آدام وارکی آراچیلیق له پول تاپار
۵۶     آدام آجینی اوتار     بیرشیرینین خاطرینه
۵۷     آچیلمامیش سفره نین عیبی اولماز
۵۸     آدامی  تانینان یئرده قورد یئسین
۵۹     دوشان نقده ر یاتار اوقده ر قاچار
۶۰     آتی اوتوزوب  چولونا گووه نیر
۶۱     آداملیق پولونان دئییل کی بازاردان آلاسان
۶۲     دانیشدیقی داغ لاری آشار
۶۳     دانیشقلی آش دادلی اولار
۶۴     آج یاسدیق ایستمز  یوخولو قاتیق
۶۵     آداملیقی آدامنان ایسته   خوش ایینی قیزیل گولدن
۶۶     دانیشماق گؤموشدن اولسا دانیشماماق قیزیلداندور
۶۷     آجی دیندیرمه توخو ترپتمه
۶۸     باغلی قاپیدان بلا سووشار
۶۹     آداما سوزو بیردفعه دییرلر
۷۰     آت  آت   اولونجا ییه سی مات اولار
۷۱     سوداما داما گؤل اولار
۷۲     یتیم داغلارا ئوز گه تیرسه  داغلارا قاریاقار
۷۳     آدامی آدام ائیله ین پارادیر   پاراسیز آدامین اوزی قارادیر
۷۴     کاسیبی ده وه  اوسته ایلان سانجار
۷۵     داماراباخیب قان آلا للار
۷۶     آدامليق باجاسيندان باخماييب
۷۷     حق سوز  آجی اولار
۷۸     آچیق آغیز آج قالماز
۷۹     آدامی پالتاریننان تانیمازلار
۸۰     آتدان دوشور؛ يهه رده‌ن دوشمور
۸۱     ائل آغیزی        یل آغیزی
۸۲     آجین قورشاقیندا چوره ک   قالماز
۸۳     آدامین سفیهی شاطراولار  ایتین سفیی تازیی
۸۴     ئولونی اوز باشینا ئوتورسن شلاق آتیب کفنین جرار
۸۵     آت آتینان ساواشار  آرادا اشه یین قیچی سینار
۸۶     پول گئدر بیر یانا  ایمان گئدر مین یانا
۸۷     آجین قارنی دویار گوزو دویماز
۸۸     آدامین سفیی یاپهلوان اولاریا شاخ سیده طبلچی
۸۹     آتی آتین یانینا باغلاسان یاسویون گوتورر یاخصلتین
۹۰     آت آلمامیش تؤله تیکیر
۹۱     ایسته دی گاشین دؤزلده  گوزونده چیخادی
۹۲     آجین آندی آند اولماز
۹۳     آدین ندیررشید   بیرین ده بیرین ائشید
۹۴     آت تپیکینه آت دوزه ر
۹۵     آدام اونون ایپیندن قویویا  توشمز
۹۶     ائششکه گؤجو چاتمیر پالانین تاپدییر
۹۷     آتیم اوزومدن-دونوم اوزومدن-بئیه نوکرم؟
۹۸     بیر اینه اوزوین باتیر سورا بیر چوالدوز خالخا
۹۹     جهن نمه گئدن اوزونه دوست آختارار
۱۰۰     دؤیمه خالخین قاپیسین تا دؤیمه سیننر قاپیین
۱۰۱     آجیلیغی وئرمیشیک دینجلمه قه
۱۰۲     گؤلمه قونشویان گلر باشیان
۱۰۳     آتامين اؤلمه گيننه‌ن قورخميرام، قورخيرام عزرائيل قاپيمي تانييا
۱۰۴     بالیقی هاچان سودان توتسان ته زه دیر
۱۰۵     آج قودورغان اولار چیلپاق اویناغان
۱۰۶     ائل آغیزیلا قوش توتولماز
۱۰۷     آدین هئیبت اوللاه دیر یامنی قورخودوسان
۱۰۸     ات گوتولاندان سونرا باتمان آلان چوخ اولار
۱۰۹     آللاه بوينووا قويسون
۱۱۰     آللاه قازاناننان آلار وئره‌ر بئجه‌ره‌نه
۱۱۱     داوار مله مه سه ته که آتیلماز
۱۱۲     گلین اویناماخ باشارمیر  دئییر اوتاق ایریدی
۱۱۳     آرینین یوواسینا چوپ اوزادما
۱۱۴     آج قیلینجاچاپار
۱۱۵     نق دی ئوتوروب  نی سیه نی یاپیشیب
۱۱۶     بیرایشدن کی کؤکه ل میه سن  نیه آرخلیاسان
۱۱۷     یااوروم اوروم اولاجاق یا شام شام
۱۱۸     آغلیان آغلامیان  باشا بیر باتمان بوغدادی
۱۱۹     ماما یوز اولسادا گؤژ دوغانیندی
۱۲۰     آدی اوزوندن بؤیوک دور
۱۲۱     یالاماقینن دویماق اولماز
۱۲۲     اوستوراغین قولونجا نه خیری وار
۱۲۳     پوخو پوخا قاتیب  پوخو باجادان آتیب
۱۲۴     آج قارنیننان آجی ساقیز چینییرسن
۱۲۵     اویی کی یاتیب اویادماق اولارآممااویی کی اوزون یوخویا وروب اویادماق اولماز
۱۲۶     اونون گورو وار کی کفه نی اولا
۱۲۷     کور ا... دان نه ایستر،آیکی گوز،بیری ایری بیری دؤز
۱۲۸     ائل آغیزی توربا دییل کی بوزسن
۱۲۹     آجدان اومماق اولماز
۱۳۰     دوز یولدا یئریه ممیر  شوخومنوخدا شلاق آتیر
۱۳۱     آدامین قیزیل دان تشتی اولسون آمما ایچینه قان قوسسون نه فایداسی وار؟
۱۳۲     درمانا گیتسه اصفهان خبری گتیره ر
۱۳۳     اوجون آلیب اوجوزدوقا گئدیر
۱۳۴     آدی ایت دفترینده ده یوخدور
۱۳۵     له په نی دئمه دویونو ده دونه نی دئمه بویونی ده
۱۳۶     نه نه قیزین دوی مه سه  آخیردا دیز  له رین دویه ر
۱۳۷     سنه اومود اولان آخشامنان شامسیز قالار
۱۳۸     آج دیه ر  توخولمارام   توخ دیه ر آجالمارام
۱۳۹     اوجوز اتین شورباسی اولماز
۱۴۰     اتین ده یئسه سومویون آتماز
۱۴۱     یاواش گه ل  مه چید  قاباقی دیر
۱۴۲     مه شه شمی ده تویدایدی
۱۴۳     آرادا  یئیر اوجدا گزر
۱۴۴     ده ره ده قورد آزیدی  بیریده گه میله گه ل دی
۱۴۵     اوزگه نین یامان گونونه گوله ن  اوز گونونه آغلایار
۱۴۶     آج تویوخ یوخودا داری  گوره ر
۱۴۷     دووشانا دئییرسن قاچ  تازیا دئییرسن توت
۱۴۸     آدام اوزو اوزونه ایله یه نی دونیا یغیلسا ایله یه بیلمز
۱۴۹     اول  مه چیدین ایچی سورا ائشیی
۱۵۰     چه کیش مه سه بئی کیلمز
۱۵۱     آرا قاریشیب منصب ایتیب
۱۵۲     کاسیب پول خه شته مه قین باشارماز
۱۵۳     ائل یغیشسا آدامی یونگول ایلیه بیلمز  اوزو اوزون یونگول ایلییر
۱۵۴     گؤروشن داغ اوزاق اولماز
۱۵۵     ائل داریق بئل داریق دان چتیندی
۱۵۶     آج تویوخ دیشینده بوغدا گوره ر
۱۵۷     پیس اولماسا یاخشینین قدری بیلیم مز
۱۵۸     پیس گؤنون عو مرو آز اولار
۱۵۹     آج دئیر هامی آجدیر چوخ دئیرهامی چوخدور
۱۶۰     پیسلیقی تورپاقا اکدیلر گؤورمه دی
۱۶۱     احتیاط ایگیدین یاراشیقیدیر
۱۶۲     پیسی دالیان میندیر یا دالینا مین هرایکی سی ده بیر دیر
۱۶۳     بلاغ گره ک یئریندن بلاغ اولا سو توکمه قیله بلاغ اولماز
۱۶۴     آرالیق آتی کورفاطی
۱۶۵     قورد  دوماننی گؤن آختارار
۱۶۶     داغ داغا چاتماز آمما آدام آداما چاتار
۱۶۷     ات وئرمه دن کوفته ایسته مه
۱۶۸     آج اولوب ییه ن  ناساز اولماز
۱۶۹     آدین توت گولاقین بور
۱۷۰     دالدان آتان داش توپوقا ده یر
۱۷۱     اوستوراقین قاباغیندا سیشماق گره ک
۱۷۲     دالا قالان قازانین دیبین یی یر
۱۷۳     آرالیق سؤزو   ائو یئخار
۱۷۴     پی شیی چوخ غیسناسان گه ییدر آدامین اوزونه
۱۷۵     سئی چه نه دیر اونون کل له پاچاسی نه اولا
۱۷۶     تؤل کی تؤل کیه بویورور  تؤل کی قویروغونا بویورور
۱۷۷     دارتیلمامیش ده نین وار
۱۷۸     لالین دیلین نه نه سی بیلر
۱۷۹     آجالدین چوبانا       یورولدون سارواناساری
۱۸۰     چادرا سیزلیق دان ئوده قالیب
۱۸۱     ده ده گه زه ن یوللاری بالا بیدیه بیدیه گه زه ر
۱۸۲     سن گونوز اییره نی  من گئجه اییرمیشم
۱۸۳     سن گئدن یوللاری من گئجه گدمیشم
۱۸۴     عاقیللی ایگیت ده ده نین مالین نیلیر
۱۸۵     ئله بی سالامین اوجادان آلیب لار
۱۸۶     چاپارلار آتی قیرخ یاشیندا    اویرتسن قیامت میدانیندا
۱۸۷     اربابین مالی گئدیر نوکرین جانی چیخیر
۱۸۸     کئچی جان هایندا قصاب پیین آختاریر
۱۸۹     ئله بی بیز یاغلیسین یئمیشیک بونلارا یاوانی قالیب
۱۹۰     آج آدامی قورد یئمه ز
۱۹۱     ئوز وردیق آستار ایسته دی
۱۹۲     آلتی آیلیق دونیایا گه لیبسن
۱۹۳     قئلندان چیخمامیش باننی ییر
۱۹۴     همدان اوزاخ که ردیسی یووخ
۱۹۵     سرباز نه هوشو ایلیر هیوا کالدیر یا یئتیشیب
۱۹۶     آت توئله میخین چیخاردار ایکی اوزونه بیرینده یئره وورار
۱۹۷     پول پولو قازانار
۱۹۸     پیچاق ورسان قانی چیخماز
۱۹۹     اششکی آدام ایله مق چه تین دیر
۲۰۰     گئیمه بؤرون گئنینه سؤرؤن
۲۰۱     آیران جالانسا یئری قالماز آمما قاتیق جالانسا یئری قالار
۲۰۲     آت قاشدی پالان دوشدی
۲۰۳     آدام اوجا یئردن باشینا کؤل سوورار
۲۰۴     آدامین اوز واری اولسون اوزگه آتینا مینن تئز یئره دوشه ر
۲۰۵     اششک بیلمه دیقی اوتو یئسه باشی آرغی یار
۲۰۶     پوخ دئدین اییسی گلدی
۲۰۷     آتین آریغیناقاری دیه للر ایگیدین یوغسولونا دلی
۲۰۸     آدامی بیر ده لیکدن ایکی سری ساشمازلار
۲۰۹     مفده سرکه بالدان دا شیریندی
۲۱۰     چوخلوخ  پوخلوخ
۲۱۱     ائل آغزینا باخان آروادین تئز بوشار
۲۱۲     آت گورنده آغسایار   سوگورنده سوسویار
۲۱۳     قه دیر بیلن یانیندا اولسا دونیادا قیمتلی سن
۲۱۴     دوشاب آلمیشیق موراببا چیخیب
۲۱۵     آدام یورقانینا گوره قیچین اوزالدار
۲۱۶     دلیه هل ور الینه بل ور
۲۱۷     آتی ایتیریب نوختاسین آختاریر
۲۱۸     آت یئرینه ائششک باغلاما
۲۱۹     ائل آغیزی فالدیر
۲۲۰     ائل آراسیندا ایت قویروغو کسمزلر
۲۲۱     ائل گوجو- سئل گوجو

۲۲۲     گوروله ن کنده،بلدچی لازیم اولماز

۲۲۳     مردی گووا گووا نامرد ایلیب سن

۲۲۴     یئتیمه گه ل گه ل دیین چوخ اولار،آمما چوره ک وئرن اولماز

۲۲۵     کئچن باخیرگوزگویه،آدین گویور اوزگویه

۲۲۶    کیشی توپوردوغون یالاماز

تيفليسين اوستو بوستان " گؤزل يئردير گورجوستان " نامردين قايداسيدي " آييرار دوستو دوستدان

گزديم داغي، آراني " سئچديم آغدان قاراني " وطن ويران اولسادا " جنت گوردوم اوراني

نه ياتميسان ، اويان گول " بويان باغچا،اويان گول " من غريبه رحم ائله " بولبولوندن دويان گول

جئيرانيم داغدان آشدي ، گؤردوم گؤزوم قاماشدي ، يارلا اوز-اوزه گلديم ، بيردن ديليم دولاشدي

عزيزييم يارامي ، سيزيلداتما يارامي ، قوي جراح الين چكسين ، يار باغلاسين يارامي

قالا بيزيم اولايدي " داشي قيزيل اولايدي " يارا قوناق گئدنده " گئجه اوزون اولايدي

عزيزيم قالا يئري " دام يئري قالا يئري " اوزامان قيامت گوپار " ائل گئده قالا يئري

ائليم گونوم تالاندي " اوستوندن اود قالاندي " ياد اليندن ائل كؤچدو " بير داغا دالدالاندي

كاباب يانار ، كؤز آغلار " ديل آليشار ،سؤز آغلار " يار ياردان آيري دوشسه " اورك يانار ، گؤز آغلار

من عاشيق قوشا داغلار " وئريب باش - باشا داغلار " يول وئرين ، آنام گلسين " دؤنمه يين داشا ، داغلار

دريادا وار باليقلار " باغدادا خورماليقلار " نه بو وصال اولايدي " نه ده بو آيريليقلار

داغدا ندي ، توستو يار " آلدي دومان اوستو يار " آيريلدين ، بيردن گئتدين " گؤرن دئدي ، كوسدو يار

چايلارين بول داشي وار " بول سويو ، بول داشي وار " يار غربتده داريخمير " يانيندا يولداشي وار

یولون بوزو ، آغي وار " چيخما يولا ، ياغي وار " دينديرمه ، قان آغلارام " سينه مده يار داغي وار

كاغيذين آغا دؤنسون " بولبولون باغا دؤنسون " قاپيمدان گير ايچري " اورگيم داغا دؤنسون

تورکون دیلی تک سئوگیلی ایسته کلی دیل اولماز
اؤزگه دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز
اؤز شعرینی فارسا – عربه قاتماسا شاعیر
شعری اوخویانلار ، ائشیدنلر کسیل اولماز
فارس شاعری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش
« صابیر » کیمی بیر سفره لی شاعیر پخیل اولماز
تورکون مثلی ، فولکلوری دونیادا تک دیر
خان یورقانی ، کند ایچره مثل دیر ، میتیل اولماز
آذر قوشونو ، قیصر رومی اسیر ائتمیش
کسری سؤزودور بیر بئله تاریخ ناغیل اولماز
پیشمیش کیمی شعرین ده گرک داد دوزو اولسون
کند اهلی بیلرلر کی دوشابسیز خشیل اولماز
سؤزلرده جواهیر کیمی دیر ، اصلی بدلدن
تشخیص وئره ن اولسا بو قدیر زیر – زیبیل اولماز
شاعیر اولابیلمزسن ، آنان دوغماسا شاعیر
مس سن ، آبالام ، هر ساری کؤینک قیزیل اولماز
چوخ قیسسا بوی اولسان اولیسان جن کیمی شئیطان
چوق دا اوزون اولما ، کی اوزوندا عاغیل اولماز
مندن ده نه ظالیم چیخار ، اوغلوم ، نه قیصاص چی
بیر دفعه بونی قان کی ایپکدن قزیل اولماز
آزاد قوی اوغول عشقی طبیعتده بولونسون
داغ – داشدا دوغولموش ده لی جیران حمیل اولماز
انسان اودی دوتسون بو ذلیل خلقین الیندن
الله هی سئوه رسن ، بئله انسان ذلیل اولماز
چوق دا کی سرابین سویی وار یاغ – بالی واردیر
باش عرشه ده چاتدیرسا ، سراب اردبیل اولماز
ملت غمی اولسا ، بو جوجوقلار چؤپه دؤنمه ز
اربابلاریمیزدان دا قارینلار طبیل اولماز
دوز واختا دولار تاختا – طاباق ادویه ایله
اونداکی ننه م سانجیلانار زنجفیل اولماز
بو « شهریار » ین طبعی کیمی چیممه لی چشمه
کوثر اولا بیلسه دئمیرم ، سلسبیل اولماز

تئريمسئل آنلام (تئرمين): علم، صنعت، ورزش(ايدمان- اسپور)، يا دا موختليف پئشه(مسلک) بوداقلارييلا علاقه دار خوصوصي آنلاييشلاري قارشيلايان سؤزلردير.

    نوتا، موسيقي نين آچاري کيميدير.

    رقيب دسته، بير آزدان پنالتي آتيشي ائده جک.

    مارمارا فاي خطي تهلوکه لي سيقناللار وئرير.

    گولشچيميز، فينالدا رقيبيني مغلوب ائتدی.

    رياضيات موعليميميز تاختايا بير دوغرو چکمه ميزي ايسته دي.

    شعيرده عئيني علاوه ائدرين يا دا سؤزلرين تکرارلانماسينا رئديف دئييلير.


قئيد 1: بعضاً بير سؤز گئرچکده تئرمين دئييلکن تئرمين اولاراق ايستيفاده ائديله بيله جگي کيمي، گئرچکده تئرمين اولان بير سؤز ده تئرمينليکدن چيخا بيلر.


    پليس بير حجره داها اورتايا چيخاردي. ( تئرمينليکدن چيخما)

    ماکی بورنو آذربایجانین نين ان شيمال نقطه سيدير. (تئرمينلشم)


قئيد 2: بير سؤز بير چوخ بوداقدا تئرمين اولا بيلر.


    بيتکيني تورپاغا باغلايان کؤکلريدير.

    دؤرد، کؤک خاريجينه ايکي اولاراق چيخار.

    هئچ بير علاوه گؤتورمه ميش سؤزجويه کؤک دئييلير.

دیلیمیزده جومله لر اوخونارکن سؤزلرین سونلاریندا اولان سسسیزلر، اؤزلریندن سونرا گلن سؤزلرین ایلک حرفی سسلی ایسه بو سسلییه باغلاناراق اوخونارلار.

ائمانئت_ئشئغین یولاری زیف اولار.

گئنیش_ووایی سئیره بوداق ایدی.

ائلبیسئنین_وتوسو پوزولموش. امنه - تئغئغین یولاری زیف اولار

گئنی - شووایی سئیره بوداق ایدی.

پالتاری - نوتوسو پوزولموش.


بؤیوک سس (مشهور) اویغونلاشماس(ن)ی

هر هانسی بیر سؤزون تورکجه اولوب اولمادیغینی آنلاماق اوچون آختاراجاغیمیز ایلک خوصوصیت بؤیوک مشهور قایداسینا اویغون گلیب اومادیغیدیر.

کیرایه یه گؤتورمک __ کی - ره - لا - ماک __ اینجه سسلی ایله باشلامیش، قالین سسلی ایله بیتمیش. اویغون گلمز

نردیوان __ مئر - دئ - وئن __ بؤیوک مشهور اویغونلاشماسینا خبردار ائت

ایستیثنالار:

سس دییشیکلیگینه اوغرایان سؤزلرده بو قایدا آختاریلماز. (الما - آل/گؤتورمه، آنا - آنا، قارداش - کارداش، هانسی - کانگی...)

بیرلشمیش سؤزلرده بو قایدا آختاریلماز (بؤیوک قارداش، گئجقوندو، باشؤغرئتمئن، جاوان...)

تورکجه یه خاریجی دیللردن گیرن سؤزلرده قایدا آختاریلماز (رئسپوبلیکا، قوناق، آوتوبوس، تئلئویزییا، مسجید...)

-یور، -کئن، -کی، -لئیین، -ایمتیراک، -داش علاوه لرینده بو قایدا آختاریلماز (ئکشیمتیراک، سحر، سونراکی...)

کیچیک سس (مشهور) اویغونلاشماس(ن)ی

سایتلر آغیزیمیزدان چیخیش وضعیتلرینه گؤره بعضی خوصوصیتلر داشییار

دوز-گئنیش: آ، ائ

دوز –یومرو: او، اؤ

دار-دوز : ای، ای

دار-گئنیش: او، او

دوز سسلیلر : آ، ائ، ای، ای

یومرو سسلیلر: او، اؤ، او، او

دار سسلیلر : ای، ای، او، او

گئنیش سسلیلر : آ، ائ، او، اؤ

تورکجه ده بیر سؤزون ایلک هئجاسینداکی سایت:

دوز ایسه، سونرا گلن هئجالارین و علاوه اولونان علاوه ائدرین ده دوز اولار.

یومرو ایسه، سونرا گلن هئجالارین و علاوه اولونان علاوه ائدرین ده سسلیلری یا دوز - گئنیش و یا دار - یومرو اولار.

سؤزون ایلک هئجاسیندا " آ " وارسا، داها سونراکی هئجالاردا دا " آ " و یا " ای " اول/تاپیلار: قادین، قالین، آدام، آمان...

" ائ " دئییل سونرا " ائ " و یا " ای " گلیر: الک، برابر، اریک، اسن...

" ای " دئییل سونرا " آ " و یا " ای " گلیر: قیریق، چیکیک، کیمیز، قیسا، قینا...

" ای " دئییل سونرا " ائ " و یا " ای " گلیر: چییلک، تیر، چیچک، بینیش...

" او " دئییل سونرا " آ " و یا " او " گلیر: وئدره، قورو، چوبوق...

" اؤ " دئییل سونرا " ائ " و یا " او " گلیر: اؤلوم، هؤرگو، چوبوق

" او " دئییل سونرا " آ " و یا " او " گلیر: قویو، قوزو، قورشاق، قولاق...

" او " دئییل سونرا " ائ " و یا " او " گلیر: اوزوم، کدرلی، پاییزدا، اوزمک...

ادبیات

تازمین (تضمین، کومپئنساسييا): بير شاعيرين، بير ميصراع و يا بير بئيتين بير باشقا شاعير طرفيندن ايستيفاده ائديلمه سي. ديوان ادبياتي نظم نؤوعودور. تازمین ائديلن ميصراع و يا بئيتين صاحيبي نين ذيکري شرطدير.

تظمین ائدن شاعير، شعري هر هانسي بير نظم شکلينه تاماملايار و آلدیغی صاحيبيني ايفاده ائدر.

نومونه: رئجاي زاده اکرمين شعريني تنزيم:


سانارام آديني قوشلار هئجالار

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر

سو چاغيلدار قوزولار چؤلده مله يهر

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر


هميشه سني عشقین اسرکن سئردئ

حسن او آنين گؤرونر هر يئرده

گزديگيم دويغولو واديلرده

سني سؤيله ير منه داغلار دره لر

بير ديلين و يا ديللرين سؤز خزبنه‌سيني، (سؤزوارليغيني)، سؤيله‌ييش و يازيليش شکيل‌لرييله وئرن، سؤزون کؤکونو اساس گؤتوره‌رک، بونلارين باشقا عونصورلرله قوردوقلاري سؤزلري و آنلاملاريني، دييشيک ايستيفاده‌لريني گؤسترن اثر.

سؤزلوک‌لر تک ديللي و يا چوخ ديللي اولا بيلر. مادده باشلاريني آ – ب - ج سيراسي ايزله ير.

عومومي و يا اؤزل ساحه‌لرله علاقه‌دار سؤزلوک‌لر حاضيرلانا بيلر.

عرب حرفلي اسکی سؤزلوکلرده مادده باشي عربجه سؤزون اوچ حرفلي کؤکونون سون حرفي اساس آليناراق سيرالاناردي.

14 و 15 ینجی یوزایللر آراسيندا ياشاميش اولان القاموس المحاط (اوکیانوس سؤزلوغو) آدلي اثري تورکجه‌يه چئويرن ترجومه‌چي عاصیم بو سيستئمي ايستيفاده ائتدي.

ايلک سؤزلوک اولاراق ايسکندريه موزه‌ي کيتابخاناچيسي بيزانسلي آريستوپ هانئسين حاضيرلاديغي اثر قبول ائديلير.

ايسلام دونياسيندا ان اهميتلي سؤزلوک 9 نجی یوزایلده ياشايان فاراب‌لي ايسماييل جؤوهري‌نين صحاح اللغة آدلي عربجه اثري.

وانکولو سؤزلوکي دئيه بيلينن متفرقه‌نين باسديغي ايلک کيتاب دا بير صيحاح ترجومه‌سي‌دير.

تورک مدنيتينده ايلک سؤزلوک ايسه کاشغارلي ماحمود (محمود کاشغری)ون تورکجه دن عربجه‌يه ديوان لوغات التورک (دیوان لغات الترک) دور.

شبئه - خلق تئاترینین یایغین نؤعلریندن بیریدیر . بؤیوك مئیدانلاردا ،تكیه لرده ساعاتلار دوام ائدن بو تئاتر، عاشورا واقعةسیله علاقه ده یارانمیشدیر.آشاغیدا خوراسانین درگز شهرینده ایجرا اولونان شئبه دن اؤرنك اولاراق ارائه وئریلیر:
اؤرنک

ایمام حوسئین شهادته ساری مئیدان گئدنده اونون عیالی شهربانی قاباغین آلیب آغلایاراق دئییر:

شهربانی:

قان آغلارام بو عرصه ده سولطانیم آیریلیر

بوجیسمدن توان اوزولور ،جانیم آیریلیر.

بیلقئیس-عصریدیم بو تخت-سولئیماندا

تختیم ییخیلدی ،ایندی سولئیمانیم آیریلیر.

بختیم یاتیب،ائویم ییخیلدی،سیندی شوكتیم،

گئتدی خانیملیغیم،شه- دورانیم آیریلر.

ایمام:

ای یار - مئهریبان - وفاداریم آغلاما

آرام - جان ومونیس - غمخاریم آغلاما

دَیدی نهال – عشرتیمه ظولم تیشه سی

سیندی نیظام – شوكت –بازاریم آغلاما

ائیله حلال منی ای یار سن بو گون

قالدی سن ایله محشره دیداریم آغلاما.


قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

توركلرده فالا باخماق قدیم تاریخه مالیكدیر، اونون یازییا آلینمیش ان اسگی نومونه سی ایرق بیتیكدیر. یارپاق اوسته اورخون حرفلریله یازیلمیش بواثر بو گون چینده ساخلانیلیر .شاعیرانه نثری اولان بو فاللار بلكه ده سونرالار تدریج ایله بوگونكو بایاتیلاریمیزا چئوریلمیشدیر.

اؤرنک لر

میر علی سیدنیا خوراسان توركلرینده موتداویل اولان بایاتی فالینی بئله ایضاح ائدیر :

دَرَگزده بایراما یاخین سمنی پیشیررلر .سمنی پیشیرن ائوده قیزلار ییغیلار باشی گن بیر

كوزه نی سویلا دولدورار،اونون ایچینه نیشان اولاراق ،كیمی اوزوك كیمی تئل سانجاغی

كیمی مینجیق، كیمی س ّ كه سالارلار . بیر قیز اوشاغی كوزه نین باشیندا ایلشر،دونیا گورموش قادینلاردان بیری باشلار بایاتی اوخوماغا، هر بایاتی اوخوناندا قیز نیشانلاردان بیرین چیخاردار، او نیشان كیمین اولسا بایاتی اونون وصف حالیدیر.میثال اوچون:

قرنفیل اویوم-اویوم

دریم قوینووا قویوم

یاغیش یاغار، یئر دویماز

من سندن نئجه دویوم.

معناسی بودور كی ایكی سئون عاشیق بیر-بیریندن آیریلانماز.

قیزیل گولو دررلر،

مخمل اوسته سررلر.

خوش اوقیزین حالینا،

سئودیگینه وئررلر.

معناسی بودور كی اوًز مورادینا یئته جكسن

قرنفیل قوتودادی،

خومار گوًز یوخودادی.

غم یئمه غمخار گوًیلوم،

مطلب وئرن خودادی.

معناسی بودور كی آللاهین عئینایتینه اوموت باغلامالییق.

همین بایاتی فالی آذربایجاندا دا واردیر .

اوتورموشدوم سكیده،

اورگیم سك-سكیده .

اوچ قیزیل آلما گلدی،

بیر گوموش نلبكیده.

معناسی بودور كی خوش خبر گله جك.

آناسی یانار آغلار،

حریفی قانار آغلار.

آنادئیر گوًرچین

تابوتا قونار آغلار.

معناسی بودور كی قیزین آداخلیسینا یامان حادیثه اوز وئره جك.

عزیزیم وطن یاخشی،

كوًینگی كتان یاخشی.

غوربت یئر جنت اولسا،

یئنه ده وطن یاخشی.

معناسی بودور كی سفره گئدن قاییداجاق.

جان قارداش،جانیم قارداش،

آغلادیر جانیم قارداش.

باش قویوم دیزین اوسته،

قوی چیخسین جانیم قارداش.

معناسی بودور كی اوًرگینده كی نیتی یئرینه یئتیرمك چوخ چتیندیر.

آپاردی تاتار منی،

قول ائیلر ساتار منی.

وفالی یاریم اولسا

آختاریب،تاپار منی.

معناسی بودور كی غوربته دوشه جكسن.

قایناق

تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی

موخمّسین هر بندینده بئش میصراعی و هر میصراعدا ایسه اون آلتی هیجاسی وار، ایلک بندین بوتون میصراعلاری بیر- بیریله هم قافیه دیر.دئمک قافیه دوزولوشو آشاغیداکی مودلده اولور:

    a/a/a/a/a

   

    b/b/b/b/a

   

    c/c/c/c/a

عاشیقلار موخمسی اوخویاندا اونون میصراعلارینی ایکی یئره پارچالایار و هر بندی اون میصراعلی شعر کیمی اوخویارلار.

بؤلگو آشاغیداکی مودلده دیر:16=8+8

اؤرنک لر
عاشیق شمشیردن بیر موخمس :

بیرینجی اؤرنک :

عمیم قیزی

قاش قاباغین تؤکمه بئله!

آجان آلان عمیم قیزی

نه دی دردین؟ سؤیله بیلیم،

ائیله بیان عمیم قیزی

دوداقلارین یئر سوپورور،

گولر باخان عمیم قیزی

گؤزللر ریشخند ائدر

سنه اینان عمیم قیزی

آرامیزدا اولمالیدیر,

ایلقار, ایمان عمیم قیزی.

ایکینجی اؤرنک :

من سنی اوشاق ایکن

اون دؤرد یاشیندا سئومیشم.

قانلی گول یایلاسیندا ,

داغین باشیندا سئومیشم.

قارتاللار اوزاق باخان

کهلیک داشیندا سئومیشم.

آلا گؤزه عاشیق اولوب،

قلم قاشین دا سئومیشم.

شأنینه باغلادیم کیتاب ،

یازدیم داستان عمیم قیزی.

اوچونجو اؤرنک :

سنه من اووچو اولوب ,

اوولاقلاردا ایزله میشم.

پونهان اولان سیرّیمیزی

دانیشمادان گیزله میشم.

نوقصانینا دینمه میشم ,

خاطیرینی گؤزله میشم.

سنه یالان ساتمامیشام ,

نه اولوبسا دوز دئمیشم.

منده گوناه دئ وارمی گؤر ,

جانیم قوربان عمیم قیزی؟

دؤردونجو اؤرنک :

نه سنی آلان اولار ,

نه ده منه اولار گلن.

ات تؤکولوب, قان چکیلیب,

قالیب سوموک , قورو بدن.

باخما موخّنث سؤزونه

بلکه سنی وار اؤیردن

جان دئییب بیر-بیرینه

سئویشمه یک آخی ندن؟

شمشیر کیمی اولار سنه

کیم مهریبان عمیم قیزی.

موخمّسه بئشلیک ده دئیرلر. اونون جیغالی نوعو ده واردیر. آذربایجان عاشیقلاری ایچینده موللا جومه نین موخمسلری هامیدان آرتیق مشهوردور. آشاغیدا اونون جیغالی موخمسلریندن ایکی بندی اؤرنک اوچون وئریلمیشدیر.

بیرنجی بند :

ناگهان گؤردو گؤزوم

سن تکی اینسانی پری.

حوریسن, ملاکه سن

جّنتین قیلمانی پری.

یارالار ملهمیسن

دردلرین درمانی پری.

گؤزللر سرداریسان

محبوبلارین خانی پری.

شاه کیمی تاختا چیخیب

ائدرسن دیوانی پری.

ایکینجی بند :

دیوانینا گلرم

عیزتی- ایکرام قیلارام

خیدمتینده قالارام

قول قوربانین اولارام

اگر قبول ائله سن

قول بوینونا سالارام

قولوم بوینوندا

الیم قوینوندا

چیینیم چیینینده

عشقین بئینیمده

سارماشیب, کؤینک کیمی

دوروم سنین َاینینده

َاینینه آل منی گل

قات بو جانی جانا پری.

یوخاریدا گؤروندوگو کیمی میصراعلار هیجا اسگیکلیگی وار. بو نقیصه ایفاچیلیقدا بعضی هیجالارین اوزادیلماسیله دولدورور.
قایناق

تورک خلق ادبیاتی – یازان: علیرضا صرّافی*

 عاشیق شعری نین ان یایغین نوعو ساییلماقدادیر.گرایلی اوچون سایدیغیمیز اؤزللیک لرین هامیسی قوشمادا دا واردیر و اونلاری اساس فرقلندیرن جهت هیجالارین ساییندا و بؤلگوده دیر.

قوشمالاردا هر میصراعین اون بیر هیجاسی وار.میصراعلارین بؤلگوسونون ایکی فورمولو واردیر:

    بعضی قوشمالاردا:

11=4+4+3

    بیر پاراسیندا ایسه:

11=5+6

باشقا فرقلی جهت ایسه بودور کی گرایلی قوشمایا گؤره داها دا اویناق بیر عاشیق هاوالاریله ایفا اولونار.قوشمانین قوشا یارپاق ، آیاقلی قوشما ، گوللو قافیه و قوشما – موستزاد کیمی شکیللری واردیر.
اؤرنک

آشاغیدا عاشیق علسگردن بیر قوشما وئریلمیشدیر:

قوشمانین آدی : دوشدو

1 -چرشنبه گونونده، چشمه باشیندا

2 -گؤزلریم آلاگؤز جانانا دوشدو.

3 -آتدی موٍژگان اوخون، کئچدی سینه مدن

4 -قاداسی، بالاسی جانیما دوشدو.

5 -ایشارت ائیله دیم، دردیمی بیلدی

6 -هم چوخ گؤزل ایدی، هم اهل یدیلدی

7 -باشینی بولادی، گؤزوندن گولدو.

8 -گولنده قاداسی قانیما دوشدو.

9 -علسگرم هر علمدن حالییام

10 -دئدیم سن طبیبسن, من یارالییام.

11 -دئدی نیشانلییام، اؤزگه مالییام

12 -سیندی قول- قانادیم یانیما دوشدو.

بو قوشمادا دا 9- جو میصراع دا بؤلگو کلمه نین اورتاسینا دوشه رک پوزولموشدور:

علسگرم هر عل / میدن حالییام.
قایناق

    تورک خلق ادبیاتی - یازان: علیرضا صرّافی
 

چکــــرم نازینی نازلان گــــوزی جیــــــران منه باخ

منه باخ سئــــوگلی جانان جــان الانسان منه باخ

حسرتین دن یانارام شمـع کیمی هرگون گئجه لر

نه دوربسان سونور عـومرین شمعی جانا منه باخ

سینه ایچــره اورگیــــــم هر گئجه لر  قـــان اغلار

قــوی اولوم هر گئجه قـوربان سنه جانان منه باخ

یانیروق عشـــق اودینــا  هر بیـــــری میز بیر یاندا

گل قـــوتارسین بو فـراقین گورلیـــم سن منه باخ

سـاخلارام گوزلریم اوستینده عــــزیزم سنی من

سینه ام اوستــــونده یاتان گـــوزلرنی آچ منه باخ

قــــوی سنه کولکه اولــــــوم دالدالانیم قــامتینه

یول گئدنده گوزلیــــــم بیر دو لان هــردن منه باخ

ایستمه عشــــق اودینا من قــوجالان واختا یانام

آتش عشقینی ســــوندرماق اوچـون بیر منه باخ

ای عزیزیم نئیه صـــدرانی قویورسان غریب غربته

سن قریب کونلیمی یاد ایله سون هردن منه باخ